Kripto Para Ne Demek?

Kripto para nedir sorusuna basit anlamıyla güvenliği için kriptografi kullanan dijital veya sanal para birimidir yanıtı verilebilir. Bu güvenlik özelliği sayesinde bir kripto paranın sahtesinin yapılması ekstrem derecede zordur. Çoğu kripto para, birbirinden bağımsız bilgisayarlar ağıyla yönetilen dağıtık bir defter sistemi olan Blockchain teknolojisi üzerine kurulmuş gayrimerkezileşmiş sistemlerdir. Kripto paranın belirleyici bir özelliği, belki de en büyük albenisi, organik olan doğası; herhangi merkezi bir otorite tarafından “basılmıyor” ki böylelikle herhangi bir hükümetin müdahalesi veya manipülasyonu imkansız oluyor.

İlk Blockchain temelli kripto para olan Bitcoin hâlâ en popüler ve değerli olanıdır. Bugün farklı özellik ve işlevleri bulunan binlerce alternatif kripto para (altcoin) bulunmakta. Bunlardan kimi Bitcoin klonlarıyken, kimileri “fork”lar yani mevcut bir kripto paradan kopup ayrılan kripto paralar.

Kripto paralar sanal bir token olarak adlandırılan çevrimiçi işlemlerin, sistemin iç defter kayıtlarını temsil ettiği sistemlerdir. “Kripto” ifadesi, eliptik eğri şifreleme, açık-özel anahtar çiftleri ve hashing fonksiyonları gibi farklı şifreleme algoritmalarının ve kriptografik tekniklerin kullanıldığına işaret eder.

Bütün çevrelerin ilgisini ilk çeken kripto para Satoshi Nakamoto adlı kişi veya grupça 2009’da ortaya atılan Bitcoin’dir. An itibariyle 17 milyon 460binden fazla BTC sirkülasyonda 71 milyar 215 milyon USD’yi aşkın bir piyasa değerine tekabül ediyor. Bitcoin’in başarısı beraberinde rekabet de getirerek “altcoin” olarak bilinen Litecoin, Namecoin, Peercoin gibilerinin ortaya çıkmasına yol açtı. Bugün binlerce kripto para al sat sonucu 138 milyar Amerikan Doları aşan bir total piyasa değeri kaydediliyor.

Kripto paralar, işlem yapan iki taraf arasında fon transferinin, banka veya kredi kartı şirketi gibi güvenilir bir üçüncü parti olmaksızın daha kolay gerçekleştirilebileceği vaadinisunuyor. Transferler güvenlik gerekçeleriyle açık anahtar ve özel anahtarlar aracılığıyla gerçekleştiriliyor.

Kripto para alım satım fiyatlarını ise sadece arz talep dengesi belirliyor, bu yüzden de kurlarda ciddi dalgalanmalar söz konusu olabiliyor. Bitcoin örneğin ciddi çıkışlar yakaladığı kadar çöküşe girdiği dönemlerden de geçti. Aralık 2017’de de 20.000 USD’ye yanaşmışken 2018 sonlarında 3400 USD civarında dolandığı kaydedildi. Kripto paralar bu sebeplerden dolayı kimi ekonomistler tarafından kısa ömürlü ve spekülatif balonlar olmakla suçlanıyor. Fiyatlar herhangi fiziksel bir mala bağlı olmadığı için endişe yaratabiliyor. Kimi araştırmalar, madenciliği gittikçe daha fazla elektrik sarfiyatı gerektiren Bitcoin’in fiyatında bu sarfiyatın da belirleyici olduğuna işaret ediyor.

Öte yandan ekonomik anlamda “balon”un, fiyatı yapay bir şekilde yükseltildiği için bir noktadan sonra dayanamayıp çakılan olguları tarif etmek için kullanıldığının altını çizmek gerek. Bitcoin, Ripple, Stellar, Ethereum gibi projeler ciddi kaynaklar ve ciddi vizyonlar çerçevesinde yola çıkmış projeler. Tabii ki her projenin bir başarı hikayesi olması mümkün değil ama kripto para projelerine ayrılan emek, vakit ve maddi kaynaklara bakınca kripto para alım satım işlemlerine yatırılmış milyarlarca doların “balon”lara yüklendiğini iddia etmek de haksızlık olur.